A la recherche du chef perdu

Hij laat me al jaren niet los: Vatel.
Ik heb films over hem gezien, boeken over hem gelezen, zijn portret en dat van zijn baas gegoogled. Zelfs de keuken waar hij werkte bezocht.

Toch blijft een groot deel van zijn leven waarschijnlijk altijd een mysterie, gehuld in 17e eeuwse Parijse nevelen. Waar komt hij vandaan? Heeft hij echt de slagroom uitgevonden? Maar het weinige wat we wél van hem weten, is zeker de moeite waard. En de mythes eromheen trouwens ook.

François Vatel

François Vatel

maandag 26 juli 2010

Nalatenschap: Acht paar zwarte zijden sokken

Met alle mythevorming rond Vatel zou je er bijna aan gaan twijfelen of hij wel bestaan heeft. Maar François Vatel heeft wel degelijk geleefd. Zo weinig als er bekend is over zijn jonge jaren, zo veel is er bekend over wat hij achterliet.

dinsdag 29 juni 2010

Zelfmoordchefs: Vatel en Loiseau

De tweede dood van Vatel
Werd Vatels dood in 1671 als heldhaftige erekwestie gezien, in de 19e eeuw wordt hij in de culinaire wereld eerder als ‘laf’ afgeschilderd. Wat precies de doorslag heeft gegeven voor Vatel zullen we nooit weten. Had hij in de 21e eeuw geleefd, dan was er misschien na zijn dood een video gemaakt, zoals deze over zijn 'collega' Bernard Loiseau die in 2003 zelfmoord pleegde:


zondag 13 juni 2010

Uitvinder van de gastronomie en de slagroom

Eén ding staat vast over Vatel: hij was in die tijd een beroemd maître d’hôtel. Hij beheerste als geen ander de organisatie en aankleding van de meest fantastische feesten voor honderden veeleisende, verveelde gasten die tijdens het eten van exquise gerechten vuurwerk, ijssculpturen en zang, dans voorgeschoteld wilden krijgen. Gasten die ook overdag vermaakt moesten worden met spelletjes en jachtpartijen en die het normaal vonden dat elke wens onmiddellijk werd ingewilligd, zeker als je familie van Lodewijk XIV was.
Iets minder vast staat of hij echt de uitvinder van de slagroom is.

woensdag 9 juni 2010

Chef, maître d’hôtel of operations manager

Terwijl ik me met enige moeite door de Vatel-biografie van Dominique Michel werk, probeer ik het tegelijk over een andere boeg te gooien. Ik bel de Hugenoten-vereniging, want ik weet al sinds mijn vroegste jeugd dat wij afstammen van deze Franse vluchtelingen die zich veelal in Zeeland vestigden. Maar ondanks hun enthousiaste herkenning van de naam Wattel kunnen ze me niet verder helpen. Wel blijven ze graag op de hoogte van mijn vorderingen, zegt de vriendelijke meneer.
De biografie werpt intussen meer licht op het tweede deel van Vatels leven.

dinsdag 1 juni 2010

Vatel: zijn leven

Hoe Vatels leven er echt uitzag, weten we dus niet. Toch circuleren er de nodige levenbeschrijvingen van hem. Op basis hiervan, geef ik hieronder een mogelijk curriculum vitae:

1631 : François Vatel geboren in Zwitserland, onder de naam Fritz Karl Watel.
Of in Parijs?
1646 : werkt zeven jaar als leerling bij Jehan Hévérard, traiteur patissier en peetvader van François en/of zijn broer.
1653 : Gaat werken in de keuken van château of Vaux le Vicomte, wordt "Chef de Cuisine" en later 'steward' (intendant) van minister van Financiën Fouquet.









Nicolas Fouquet


1661 : verlaat Frankrijk en vlucht naar Engeland nadat Fouquet gearresteerd wordt door Lodewijk XIV.
1663 : Vatel wordt "Chef de Cuisine" van Le Grand Condé, generaal Louis de Bourbon, Prince de Condé (1621 – 1686) op Château de Chantilly.
1671 : zelfmoord.

Het mysterie Vatel

Na de eerste kennismaking ontdek ik een wereld aan Vatel-vermeldingen op internet. Er bestaan diverse hotelscholen met die naam, er is een prestigieuze Franse prijs voor chef-koks naar hem genoemd, evenals diverse restaurants en cateraars over de hele wereld. Zelfs in New Mexico USA ontdek ik een restaurateur Vatel, die beweerd van de illustere chef-kok af te stammen.
Maar over de man zelf is weinig te vinden.